Sayfa:DOSTLAR TİYATROSU’NUN YENİDEN ÜRETİMİ ABDÜLCANBAZ’DA YABANCILAŞTIRMA.pdf/8

Dostlar Tiyatrosu'nun Yeniden Üretimi Abdülcanbaz'da Yabancılaştırma

 

özdeşleşmeden el çekerek yabancılaştırmaya kayan yapısı, Türk tiyatrosunun politik-ideolojik bir kimlik kazandığı yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Brecht'in Epik tiyatro modeli ile birlikte yazarların ilgisini çeker. Hem geçmişin mirasını değerlendirmek hem de Batıyı yakalamak isteyen (Erkoç, 2002: 2) bu yazarlar, Epik tiyatro ile geleneksel tiyatronun benzerlik gösteren niteliklerinden yola çıkarak geleneksel malzemeyi çağdaş tiyatronun verileriyle yorumlayıp bir senteze varma çabasına girişirler.

2. Dostlar Tiyatrosu'nda Bir Yeniden Üretim: Çizgi Romandan Sahneye Abdülcanbaz

Altmışlı yılların sonunda Genco Erkal tarafından kurulan ve "ilerici-toplumcu sanat doğrultusunda benimsediği ilkelerle", "sürekli bir araştırma, deneme ve yaratma eylemi" içinde http://www.dostlartiyatrosu.com/tiyatro_yirminci_yil.html (Erişim: 26.03.2020] bugün de varlığını sürdüren Dostlar Tiyatrosu, 1972-73 tiyatro mevsiminde daha geniş kitlelere ulaşabilmek isteğiyle yeni bir oyun arayışına girer. Bu, öyle bir oyun olmalıdır ki, yalnızca sınırlı bir aydın kitlesini değil, her kesimden halkı etkisi altına alabilmelidir.

"Yedi Kocalı Hürmüz gibi, Yaygara 70 gibi, yediden yetmişe herkesi peşinden sürükleyen, eğlendiren, öte yandan bu, anlamsız, boş, giderek seyircinin beğenisini yozlaştıran, seyirciyi olumsuz yönde şartlandıran yapıtların tersine, eğlendirirken doğru özü ileten, seyircinin kafasında kalıcı bir iz bırakan, seyirciyi eleştiriye, tartışmaya yönelten bir oyun. Hep bir söz var: 'Yaşam o kadar can sıkıcı ki, insan tiyatroya gelince gülüp eğlenmek istiyor, günlük sıkıntılarını unutup rahatlamak istiyor.' Peki diyoruz, madem eğlenmek istiyorlar, eğlendirelim, ama bir başka türlü eğlendirelim. Evet, öyle bir oyun ki..." (Erkal, 1973: 50).

Bu anlayışla, Türk mizah ustalarını gözden geçiren Dostlar Tiyatrosu dramaturji ekibi ([?, ?], 1973: 20), gerçekleştirmeyi istedikleri tiyatro için uygun malzemenin (Erkal, 1973: 50) karikatürist Turhan Selçuk'un 1957 yılında Milliyet gazetesinde çizmeye başladığı ünlü çizgi romanı Abdülcanbaz olduğunda karar kılar. "[H]er çağda halkın özlemini duyduğu, düşlerinde gördüğü kahraman" (Selçuk, 2011'den aktaran Aslan, 2019: 216) Abdülcanbaz'ın çeşitli serüvenlerinden yola çıkılarak yeni bir kurguya ulaşma işi, Dostlar'ın dramaturji ekibindeki Genco Erkal, Mehmet Akan, Macit Koper ile ekibe dışarıdan katılan gazeteci-yazar Engin Ardıçʻın ortak çalışmasıyla kotarılır. Çizgi romandan sahneye yapılan bu ilk uyarlama (1973: 20), ilk kez 1972-73 tiyatro sezonunda Elhamra İstanbul Tiyat-

 

Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları - Sayı: 23-2020- ISSN: 2548-0472⁠240