kişilerin terekelerini barındırmaktadır. Bu da çalışmamızın belirli bir temsil kabiliyetine sahip olduğunun en önemli kanıtıdır.
V-YÖNTEM
Bu çalışmanın yapılabilmesi için öncelikle incelenen tereke yekunlarından hareketle servet aralıkları çıkarılmıştır. Servet aralıklarının zenginler, fakirler ve orta halliler olarak belirlenmesi, bugüne kadar yapılan tereke kayıtlarına dayalı çalışmaların bazılarında kullanılmıştır. Halil İnalcık bu konuda öncü kişilerden biridir. 38 Hülya Canbakal,30 Cenk Reyhan 40 ve Ali İhsan Karataş çalışmalarında bu kavramları kullanan diğer araştırmacılardan bazılarıdır. Bu çalışmalar, ilerleyen bölümlerde de değinileceği üzere, toplumu tereke yekunlarından hareketle gruplara ayırmıştır. 39 41
Bizim çalışmamızda bazı önemli kavramlar kullanılmıştır. Bunlar, 'medyan, servet eğilimi, ağırlıklı eğilim ve servet aralığı'dır. 'Medyan', büyükten küçüğe doğru sıralanan değerler dizisindeki ortadaki sayıya denir. Sayı dizisindeki değerlerin büyüklüğünden ya da küçüklüğünden etkilenmez. Dolayısıyla toplumdaki tereke yığılmasının en yoğun olduğu eşiği 'medyan' sayesinde tespit etmek kolaylaşmaktadır. 'Servet aralığı', tereke sahiplerinin belirli eşikler temel alınarak ‘zenginler, orta halliler ve fakirler' olarak ayrılmasıdır. 'Servet eğilimi', tereke yekûnları içinde yatırım araçlarının ne kadar yer tuttuğunu gösteren terimdir. "Ağırlıklı eğilim', her bir yatırım kalemine sahip olan kişi sayısını verir. Önemli olan
38 Inalcık, '15. Asır Türkiye...', s. 55-56. 39. Canbakal, 17. Yüzyılda Ayntab..., s. 115-123. Cenk Reyhan, Osmanlı'da Kapitalizmin Kökenleri, İstanbul, 2008, s. 246–254. 40 41 4¹A. Karataş, ‘a.g.m., s. 232-240.
14
