Hazım Tepeyran hakkında, Canlı Tarihler kitabını, olduğu gibi salık vermekle yetiniyoruz. Bu kitaptan onun yaşantısı ve hâtıraları üzerine aktarmalar yapmaya cesaret edemedik. Bu kitabı baştan sona, bir bardak limonata gibi, ferahlık için içerek ve benzemek isteyerek okumalı.»
Halit Ziya Uşaklıgil, Tepeyranı nitelerken uzağı isabetle görmüş... Doğrudur. Tepeyran'ın «bir eli eski alışkanlıkları tutmakta gevşemiş, diğer eli yeni ufuklara kuvvetle yapışmıştır». Hazım Bey için Türkiye’nin geri kalmışlık çukurundan kurtulmasıdır yeni ufuklar. YA İSTİKLAL YA ÖLÜM diye bağımsızlık bayrağını açan Atatürk’te, bu umudunun ve özleminin sembolünü bulmuştur. Padişahiyle, Babıâlisiyle, Babımeşihatiyle, Kuvayi İnzibatiyesiyle ve aydın takımının çoğunluğu ile Mustafa Kemal’e karşı kıyasıya bir saldırıya geçildiği o dönemde Babıâli kadrosu içinde Millî Kurtuluş davasına İçtenlikle bağlanmış tek kişiydi o.
Ali Kemal’ler, Ulunay’lar, Refik Halit’ler, Rıza Tevfik'ler, Cenap Şehabettin'ler, Süleyman Nazif’ler, tek sözcükle Türkiye’nin beyin takımı hışımla, gazapla, kinle Mustafa Kemal'e saldırırken Tepeyran, gizlice Atatürk'le temasa geçmiş, bu uğurda hapislerde yatmış, boynunu sehpanın yağlı kemendinden son dakikada kurtarabilmiş, sonra da yollara düşüp Mustafa Kemal’in emrine girmiş bir Kuvayi Milliye gönüllüsüydü.
Özverinin, erdemin ve yurtseverliğin en güzel, en özgün örneklerini vermiş olan ve Kurtuluş Savaşı evresinin birçok perde arkası olaylarına karışmış bulunan Tepeyran’ın o dönemle ilgili anıları henüz güneş yüzü görmedi.
Tepeyran'ın torunu Oktay Akbal, bu anıların sadeleştirilerek tape edilmesi ve düzenlenmesi işini bana verdi. Kırk yıla yakın bir süreden beri özellikle Kurtuluş Savaşı dönemi üzerinde inceleme yapan bir araştırmacı olarak kesinlikle söyleye-
