Sayfa:BİTKİLERİN BİYOTEKNOLOJİK YÖNTEMLERLE TİCARİ ÇOĞALTIMI; MEVCUT VE GELECEKTEKİ DURUM.pdf/5

Vikikaynak, özgür kütüphane
Bu sayfada istinsah sırasında bir sorun oluştu

Bitkilerin Biyoteknolojik Yöntemlerle Ticari Çoğaltımı; Mevcut ve Gelecekteki Durum


farkındalığı arttırmak ve bu tekniklerin ticari olarak kullanılmasına yönelik olarak teknik altyapının nasıl oluşturulabileceği vurgulamaktır.

2. BİTKİ DOKU KÜLTÜRÜ NEDİR?

1902'de Haberlandt birkaç yıl sonra bitki doku kültürünün dayandığı esası oluşturacak olan totipotensi kavramını ileri sürmüş olup [6]; bu kavrama göre, her bir bitki hücresi bağımsız olarak, uygun besin maddesi, ışık ve sıcaklık gibi çevre koşulları sağlandığında ana bireye benzer şekilde tam bir bitki geliştirme yeteneğine sahiptir. Doku kültürü, bitkiden izole edilen doku (eksplant) parçasını yapay besi ortamında süresiz yaşatma tekniğidir. Hücre ve dokular bölünerek kök, yaprak, sürgün, embriyo veya tam bitki geliştirirler. Bazen kültürdeki hücre ve dokulardan kallus olarak adlandırılan farklılaşmamış hücre topluluğu gelişebilir. Bu bilgi ekonomik önemi olan çoğu bitkilerin klonal olarak çoğaltılmasında başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Bugün, bitki doku kültürü; bitkilerin iyileştirilmesi, ıslahı ve vejetatif olarak çoğaltılan bitkilerden virüsten ari bitki üretimini de içeren dört farklı alanda ticari olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, bitki doku kültürü gelişmiş ülkelerde bitkilerin yoğun üretimine ilave olarak laboratuvarda sentezlenemeyen ikincil metabolitlerin ve doğal kaynaklardan tıbbi bileşenlerin üretiminde de kullanılmaktadır [7].

3. BİTKİLERİN ÇOĞALTILMASINDA KULLANILAN İN VİTRO TEKNİKLER

Bitkilerin çoğaltılmasında kullanılan bütün hücre ve doku kültürü tekniklerinde görülen farklılaşma tipleri, kök ve sürgün üretimidir. Bu iki olaya birleşik olarak organogenez adı verilir. Bazen bu iki süreç kendiliğinden düzenlenmiş olarak (zigotik bitki embriyolarındaki gibi) meydana gelir ve bu olay somatik veya adventif embriyogenez olarak adlandırılır [8,9]. Somatik embriyolar bazı durumlarda zigotik embriyolara benzer şekilde bir gelişme sırası izlemektedir. Kök, sürgün ve somatik embriyoların oluşumu çok sayıda biyokimyasal olayı kapsamaktadır. Farklılaşmanın düzenlenmesi iç kontrol mekanizması ile yapılır. Kültürlerde morfolojik değişiklikler görülmesine karşın, morfolojik olarak aynı ürün oluşmasına neden olan başka biyokimyasal farklılaşmalar da meydana gelebilir.

3.1. Organogenez ve Embriyogenez'in Kökeni

Kültürdeki hücreler genellikle gruplar halinde bulunurlar. Grup içindeki hücreler şekil ve büyüklük bakımından oldukça değişiktirler. Organ ve embriyo oluşumuna neden olan


Batman University International participated Science and Culture Symposium, 18-20 April 2012 Batman, TURKEY

Batman University Journal of Life Sciences, Volume 1, Number 2, (2012)

15