vulmaklığımıza ve mahvımıza sebep olacağını anlatmıştım. İsmet beyin mektubundaki neticenin böyle bir kararla husule gelebileceğini endişe ederek Amasyada içtima eden arkadaşlarımız üzerinde yazdığım mütalâamın müessir olmasını canıgönülden diliyordum. Gerçi orada verilecek her hangi bir delice karar memleket halkında müsbet bir tesir yapmazsa da itilâf siyasetçilerini: (Türkler Bolşeviklik ilân ettiler) diyerek milletlerinin hislerini aleyhimize kaldırarak İsmet beyin bildirdiği akibete sevketmeleri pek korkulacak bir felâketti.
21 — 22 de Mustafa Kemal Paşa (Sivas Kongresi) ne karar veriyor. Burada seri bir karara gidilerek millî varlığımızı tehlikeye düşürebilecek bir karara gidebilir mi? İşte bu endişeler içinde iken aldığım 23 Haziran 335 tarihli şifrenin üçüncü maddesi, dâvayı millimizi hezimetten kurtarmış olduğumu gösterdi. Hayatımın en mes'ut gününü yaşadım.
Tevekkeli değil bu tarihlerde Bolşevikler Kafkaslara geldi. Musul bile tahliye olunuyor, birçok İngiliz yaralıları Batuma geliyor, Ermeniler de hudutlardan çekiliyor diye müthiş yalan haberler işae ediyorlardı.
Madde 3 — (Bolşevizmin sureti telâkki ve tecellisi dahi müzakere edilerek esasen Kazan, Orenburg, Kırım ve saire gibi ahaliyi islâmiye bunu kabul ederek diyanet, an'ana gibi işlerle zaten alâkadar olmadığından bunun memleket için bir mahzuru olmıyacağı düşünüldü. Yalnız 17 Haziran 335 ve bilâ numaralı şifreli mütalâayı aliyeleri etrafında düşünülerek hakikaten Bolşeviklerin daha müessir bir vaziyete girmeleri halinde bitaraf görünmek azmiyle itilâf kuvvetlerini memleketimizden uzaklaştırmaya icbar ve aksi takdirde vatanımızın Bolşevik payı istilâsında kalmak tehlikesine sebebiyet verecekle-
