İttifak-ı ârâ gerek Erzurum Kongresi âzaları ve gerekse erkân ve ümerâ-yı askeriye idi. Bütün şarkı hüsnü idare etmesem ve bana samimi bağlı olmasalar ayaklanmak ve Mustafa Kemal Paşa hazretlerine karşı vaziyet almak üzere idiler.[1] Ben bunu yazdığım gün Mustafa Kemal Paşa da (Broşür) halinde tab'edilmek ve kongre mukarreratlariyle birlikte zatî muhaberat ve teşebbüslerini de Erzurumda tab'ettirmek üzere mevki-i müstahkem kumandanı Kâzım Beye yazmışlar o da (Hâlen bu neşriyatın zamanı değildir. Vakt-i müsaitte bittabi neşredilir ve kıymet-i tarihiyesine göre tasnif ve hey'et-i umumiyesi bir hâtırat şeklinde tab ve neşrolunur. Mehazirinin oraca da takdir buyurulmasını riica ederiz) cevabını verir.
19 Eylûlde (Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti artık kalmamış, daha doğrusu tekmil Anadolu bir kütle halinde bir cemiyet teşkil eylemiş olduğundan bütün vatandaki millî cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti namı altında birleşmiş olduğu gibi malümunuz hey'et-i temsiliye de Sıvas Kongresince intihap olunan daha altı âza ile bittakviye umumileştirilmiştir.) tarzında evvelce sorduğum sule cevap geldi. Akşam üstü de makine başında Mustafa Kemal Paşa hazretleri ile görüştüm. (Trabzon) un kendilerine vaziyet aldığını gösteren telgrafları bildirdiler. Belediye ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisleri müşterek imza ile yazılan bu telgrafta İstanbul ile muhaberatın kat'ını ve 6 maddelik tebligatı kabul etmediklerini yazıyorlar. Ve Er-
- ↑ Millet Meclisi Reisi oldukları halde dahi imzalarını imsak etmemeleri neticesi tam Ermeni harekâtına başladığım ve Erzurumda bulunmadığım bir sırada şâyan-ı esef bir tecavüze sebep olduğu görülecektir. Elli imza ile açık ve tecavüzkâr bir telgraf çekilivermişti. Sıvasla henüz hiçbir kuvvet ve salâhiyet sahibi olmadıkları şu sırada ise daha elim bir vaziyet olamaz.
