5
idaresini, bu iki milletin tehlikeli bir kriz geçirdikleri esnada, ne suretle ele aldıklarım göreceğiz.
Cesaretini kökünden kaybetmiş olan milletlere enerji Ve ümit vermek için bu üç hüküm et adamının sarf etmiş oldukları gayreti yakından tetkik eden bir kimse, onların şahsî cehennemlerine inmelerinin bu işte kendilerine ne kadar faydalı bir tecrübe kazandırmış olduğunu görür. Türkiye'ye, İtalya'ya ve Birleşik Amerika Cumhuriyetlerine itimat verebilmek te rasladıkları müşküllerin her birini karşılarken gösterdikleri moral metaneti bu tecrübe izah eder.
Şimdi bunları yazmaklığıma müsaade eden fırsatlar ve bu kitabın ortaya çıkışının sebepleri hakkında bir kaç kelime söyliyeyim.
Kemal ile tanışıklığım Türk milleti nezdinde Birleşik Amerika hükûmetlerinin sefiri sıfatı ile bulunduğum esnada (1932 - 1933) biyografisini yazarken kendisi ile yapmış olduğum gayrı resmî görüşmelerin neticesidir.
Roma'da bulunduğum 1923 nisanında, Mussolini'nin olimpiyad oyunları milletler arası komitesini sık sık ziyaret ettiği esnalarda kendisi ile faydalı temaslarda bulunmaya başlamış idim.
Bu temaslar «Bismarck and Mussolini» isimli eserimi yazdığım zaman daha sıkılaştı.
Nihayet New-York'da Franklin Roosevelt ile ayni caddede karşı karşıya oturuyorduk. Bu ikamet vaziyetimiz karşılıklı politik vaziyetimize de makes oluyordu: hiç bir zaman caddenin, yahut da Fransa'da söylenildiği veçhile barrikaden ayni tarafında bulunmadık.
Fakat uzun seneler zarfında gerek şahsen gerekse ailece vaki olan lâtif temaslarımız kendi-
